Trong nhiều thập kỷ qua, “công việc trọn đời” đã từng là một biểu tượng của sự ổn định và thành công. Người lao động, đặc biệt là ở Việt Nam, thường khao khát có một vị trí tại một công ty lớn hoặc cơ quan nhà nước và gắn bó với nó suốt đời. Tuy nhiên, với những biến đổi không ngừng của thị trường lao động và sự phát triển của công nghệ, mô hình này đang đứng trước những thách thức lớn. Liệu kỷ nguyên của công việc trọn đời có còn tồn tại, hay đã trở nên lỗi thời? Bài podcast hôm nay sẽ cùng bạn phân tích và trả lời câu hỏi này.
Kỷ nguyên công việc trọn đời - Nền tảng quá khứ
Trước đây, khái niệm “công việc trọn đời” là chuẩn mực của sự ổn định trong cuộc sống. Những người lao động làm việc tại các doanh nghiệp nhà nước hoặc các công ty lớn thường mong đợi sẽ gắn bó với công ty từ lúc mới vào nghề cho đến khi nghỉ hưu. Những phúc lợi như bảo hiểm xã hội, lương hưu, và các khoản phụ cấp đã giúp người lao động cảm thấy yên tâm và không muốn thay đổi công việc.
Nhưng với sự thay đổi của thị trường lao động hiện đại, nơi công nghệ và toàn cầu hóa đã làm thay đổi bản chất của công việc, mô hình này đang dần mất đi tính thực tế. Doanh nghiệp không còn chỉ tìm kiếm những nhân viên sẵn sàng cống hiến cả đời, mà họ cần những người có khả năng thích ứng, linh hoạt và sẵn sàng học hỏi để đối mặt với những thách thức mới.
Sự thay đổi từ phía người lao động
Ngày nay, đặc biệt là với thế hệ Millennials và Gen Z, công việc trọn đời không còn là mục tiêu lý tưởng. Thay vì tìm kiếm sự ổn định tại một công ty duy nhất, nhiều người lao động trẻ hiện nay ưu tiên trải nghiệm và phát triển bản thân thông qua nhiều công việc và môi trường khác nhau. Theo một khảo sát của Deloitte, hơn 50% người lao động trẻ sẵn sàng thay đổi công việc trong vòng hai năm nếu họ cảm thấy không hài lòng.
Ví dụ tại Việt Nam, ngày càng nhiều người chọn làm việc tại các công ty khởi nghiệp (startup), nơi họ có thể thử sức với nhiều vai trò khác nhau và học hỏi những kỹ năng mới. Những công việc này không mang lại sự ổn định lâu dài nhưng lại mở ra cơ hội để tích lũy kinh nghiệm đa dạng, giúp họ trở nên linh hoạt và dễ dàng thích ứng với các thay đổi trong tương lai.
Thay đổi từ phía doanh nghiệp
Không chỉ người lao động, các doanh nghiệp cũng đang thay đổi cách tiếp cận với nhân sự. Thay vì cố gắng giữ nhân viên ở lại càng lâu càng tốt, nhiều công ty hiện nay tập trung vào việc đào tạo và phát triển nhân viên để họ có thể đảm nhận nhiều vai trò khác nhau trong tổ chức. Mô hình này giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn trong việc điều chỉnh nguồn lực để đối phó với những biến động của thị trường.
Ví dụ, tại các tập đoàn lớn như VinGroup hay FPT, việc luân chuyển nhân sự giữa các bộ phận khác nhau được khuyến khích để giúp nhân viên có cái nhìn toàn diện hơn về hoạt động của công ty và nâng cao khả năng thích ứng. Điều này không chỉ giúp họ phát triển sự nghiệp mà còn chuẩn bị sẵn sàng cho các vị trí quản lý cao cấp trong tương lai.
Sự nổi lên của nền kinh tế Gig
Nền kinh tế Gig (Gig Economy) - nơi người lao động không bị ràng buộc bởi các hợp đồng lao động dài hạn mà tự do chọn lựa các công việc ngắn hạn hoặc theo dự án - đang ngày càng trở nên phổ biến. Điều này cho phép họ làm việc linh hoạt hơn, chọn lựa những công việc phù hợp với kỹ năng và sở thích cá nhân.
Tại Việt Nam, xu hướng này đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là trong các ngành công nghệ, sáng tạo và dịch vụ. Người lao động có thể trở thành freelancer, làm việc với nhiều dự án khác nhau và không bị ràng buộc bởi một công ty duy nhất. Mặc dù mô hình này mang lại sự tự do và linh hoạt, nhưng nó cũng đòi hỏi người lao động phải có kỹ năng quản lý thời gian và tài chính tốt để đối phó với sự thiếu ổn định về thu nhập và các phúc lợi xã hội.
Những thách thức và cơ hội
Mặc dù việc chuyển sang mô hình làm việc linh hoạt và ngắn hạn mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng kèm theo những thách thức lớn. Người lao động phải đối mặt với sự không chắc chắn về thu nhập, thiếu các phúc lợi lâu dài như bảo hiểm xã hội và lương hưu, và đôi khi là áp lực công việc từ nhiều dự án cùng một lúc.
Tuy nhiên, cơ hội cũng rất nhiều. Người lao động có thể tự do chọn lựa công việc mà họ yêu thích, tự quản lý thời gian của mình và liên tục học hỏi để duy trì sự cạnh tranh trên thị trường lao động. Doanh nghiệp cũng hưởng lợi từ việc có thể tiếp cận với nguồn nhân lực chất lượng cao mà không cần cam kết lâu dài, từ đó tối ưu hóa chi phí và tăng cường hiệu quả hoạt động.
Kết luận
Kỷ nguyên của công việc trọn đời đã có thể đang trở nên lỗi thời trong bối cảnh hiện tại, đối với một số ngành nghề đòi hỏi sự linh hoạt và thay đổi nhanh chóng như ngành công nghệ. Thị trường lao động đang chuyển dịch sang mô hình linh hoạt hơn, nơi người lao động và doanh nghiệp đều cần phải thích ứng với sự thay đổi. Để thành công, cả hai bên cần phải tập trung vào việc phát triển kỹ năng, liên tục học hỏi và sẵn sàng cho những thay đổi không ngừng của môi trường làm việc.
Hy vọng rằng qua bài podcast này, bạn đã có cái nhìn rõ hơn về sự thay đổi của thị trường lao động và có thể đưa ra những quyết định sáng suốt cho sự nghiệp của mình. Hãy đón nghe những số tiếp theo của kênh podcast "Thị Trường Lao Động - Việc Làm Tại Việt Nam" để cập nhật những thông tin hữu ích và mới nhất!